Γλυπτών Τέχνη

Γλυπτά από την Πηνελόπη Βολτέρρα.

Πώς να μην προδώσεις μία στιγμή που σου μιλά…

Για πρώτη φορά στην εικαστική της πορεία η ζωγράφος Πηνελόπη Βολτέρρα καταπιάνεται με τη γλυπτική. Γνωρίζω ότι παιδεύτηκε, προβληματίστηκε, ανησύχησε, μέχρι να φτάσει στο τελικό αποτέλεσμα, το οποίο, θεωρώ, ότι τη δικαιώνει. Συνοδοιπόρος της σε αυτό το δημιουργικό ταξίδι η ποίηση, που τόσο αγαπά να γράφει.

Σημειώνει χαρακτηριστικά ο αείμνηστος Θάνος Χρήστου για τη ζωγραφική της: «[…] η Βολτέρρα προχωρεί στην αποκάλυψη κοσμικών δυνάμεων και μορφών που ξεπηδούν από το υποσυνείδητο σε μια σύνθεση φόβων και αμφιβολιών εσωτερικής έντασης και μυστηριακού περιεχομένου, συναισθηματικής έξαρσης και υπαινικτικής διάθεσης».

Πολλά από τα χαρακτηριστικά αυτά δεν θα μπορούσαν να λείπουν από τη γλυπτική της. Κοσμικές δυνάμεις και μορφές, εσωτερική ένταση και μυστηριακό περιεχόμενο απαντώνται στην παρούσα έκθεση με τη μορφή εγκατάστασης αυτή τη φορά. Βασικά στοιχεία η γεωμετρία, η συμμετρία,  ο συμβολισμός, η μοιραία εκείνη στιγμή της δημιουργίας, η πνοή ζωής. 

Μορφές μόνες αλλά και σε σύνολα, γυναικείες και αντρικές, στοιχεία υλικά και άυλα, οπτικοποιούνται σμιλεμένα σε μη αναμενόμενα υλικά (τσιμέντο, κόλλες πλακιδίων, ίνες πολυπυρηνίου) και δημιουργούν περιβάλλοντα που διαπραγματεύονται θεμελιώδη ερωτήματα για την προέλευση και τον προορισμό του ανθρώπου στη γη. 

Γράφει η ζωγράφος:

«Από  πνοής  ο  αιθέρας 

την  ζωή  ποιεί.»

Ο αιθέρας, εντυπωσιακό και βασικό στοιχείο της πρώτης ενότητας στέκει επιβλητικός στα άλλα στοιχεία της φύσης. Φωτιά, αέρας, γη και νερό, βρίσκονται στην καρδιά της ελληνικής φιλοσοφίας, βάζοντας τους φιλοσόφους να ερίζουν για το προβάδισμα του ενός έναντι του άλλου. Ο Πλάτωνας προσθέτει τον αιθέρα και ορίζει για κάθε στοιχείο ένα γεωμετρικό στερεό: το τετράεδρο για τη φωτιά, το εξάεδρο για τη γη, το οκτάεδρο για τον αέρα, το δωδεκάεδρο για τον αιθέρα και το εικοσάεδρο για το νερό.

Ο Αριστοτέλης καθόρισε τις ιδιότητες των τεσσάρων στοιχείων (κρύο/ζέστη, ξηρό/υγρό) και έδωσε στον αιθέρα την υπόσταση του «πνεύματος» των υπόλοιπων τεσσάρων στοιχείων. Τελευταία οι απόψεις του Πλάτωνα σχετικά με την κοσμολογία  έρχονται στην επικαιρότητα καθώς μέσα από έγκυρες έρευνες προκύπτει ότι το κανονικό δωδεκάεδρο, το οποίο έχει ταυτιστεί με τον αιθέρα, εκφράζει τη μορφή του σύμπαντος. Σύμφωνα με τη μελέτη των αστροφυσικών αυτών, το σύμπαν θεωρείται ότι είναι ένα «πεπερασμένο δωδεκαεδρικό σύμπαν» το οποίο έχει το σχήμα μιας μπάλας ποδοσφαίρου. 

Παρόντα τα πέντε στερεά σώματα του Πλάτωνα στην έκθεση, βρίσκονται εκεί για να μας θυμίσουν τις απόψεις του για τη δημιουργία του κόσμου μέσα από τη μελέτη και χρήση των Μαθηματικών.

«Σχηματικές  δυνάμεις  στοιχείων  και  ιδιοτήτων 

απλώνονται  και  συνθέτουν  το  ουράνιο  πλέγμα.»

Ως το πέμπτο στοιχείο ο αιθέρας αποτελεί την πνοή της απεραντοσύνης και την πεμπτουσία της ζωής. Συμβολίζει τον κόσμο όπου κατοικούν οι Θεοί, στο καθαρό γαλάζιο ανώτερο στρώμα του αέρα. Δεν μπορώ εδώ να μην σκεφτώ τα φωτεινά, έντονα, ολοκάθαρα γαλάζια στη ζωγραφική της Βολτέρρα, εκεί όπου περιπλανώνται ανθρώπινες και αγγελικές μορφές, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα Εκείνου…

Από το υπερκόσμιο, στον απτό και ορατό κόσμο μας μεταφέρουν οι δύο ανθρώπινες μορφές, μία ανδρική και μία γυναικεία. Μεγάλη πλάνη! Κι αυτό γιατί όσο γήινες και να φαίνονται αυτές οι μορφές βρίσκονται εκεί για να μας μιλήσουν για το «άλλο» και το «αλλού», για ό, τι υπήρχε πριν και οδήγησε στη γέννησή τους. Μήτρα τους η Γη, υλικά τους το χώμα και το στάχυ, προέλευσή τους, το Άπειρο.  Όλα τα στοιχεία συνεργάζονται για να ανυψώσουν την ύπαρξη στη διάνοια του γαλάζιου, ξανά. 

«Ως  πύρινη  φλόγα  μ’ ανυψώνεις

στη διάνοια  του  γαλάζιου.»

Κύκλος, τροχός, σφαίρα είναι σχήματα παρόντα τις ενότητες της έκθεσης για να θυμίζουν στον επισκέπτη ότι 

«Στη  δίνη  του  τροχού

όλα  ρέουν.»

Κατά τη διάρκεια αυτής της συμπαντικής ροής όμως, υπάρχουν στιγμές που σου μιλούν, που σε προτρέπουν να δράσεις και να δοκιμαστείς σε κάτι νέο. Μία τέτοια στιγμή μίλησε στη Βολτέρρα. Θα μπορούσε να την προδώσει ή να την αδράξει.

Φυσικά δεν την πρόδωσε ποτέ…

ΜΑΡIΝΑ ΠΑΠΑΣΩΤΗΡIOΥ

Επιμελήτρια Εθνική Πινακοθήκη - Παράρτημα Κέρκυρας